हंटर कमिशनकडून शिक्षण आणि नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणाची मागणी करायला महात्मा फुलेंनी कोणती युक्ति लावली?

हंटर कमिशनकडून शिक्षण आणि नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणाची मागणी करायला महात्मा फुलेंनी कोणती युक्ति लावली? वाचा.

महात्मा फुले यांनी दलित, मागास लोक आणि महिलांच्या प्रगतीसाठी अनेक कामे केली आहेत. महात्मा फुले समाजातील सर्व घटकांना शिक्षण मिळावं याचं समर्थन करायचे आणि भेदभाव, जातिभेद आणि अस्पृश्यतेच्या विरोधात होते. समाजातील प्रत्येक घटक शिक्षित झाला पाहिजे, अशी ज्योतिबा फुले यांची इच्छा होती. विशेषत: स्त्री शिक्षणासाठी त्यांनी महत्त्वाचे योगदान दिले.

महिलांची स्थिती सुधरावी ज्योतिबा फुले यांनी महिलांसाठी शाळा सुरू केली होती आणि ती देशातील पहिली महिला शाळा म्हणूनही ओळखली जाते. त्यांच्या पत्नी सावित्रीबाई फुले याच शाळेत शिक्षिका म्हणून कार्यरत होत्या. ज्योतिबा फुले यांनी समाजाच्या रूढीवादी विचारांची चिंता न करता आपल्या पत्नी सावित्रीबाई फुले यांना शिक्षण क्षेत्रात पुढे घेऊन गेले. लोकांनी याला विरोध करत त्यांच्यावर दगडफेक आणि शिवीगाळही केली, तरीही ते थांबले नाही आणि पुढे गेले.

हंटर कमिशनकडून दलित आणि शोषितांसाठी शिक्षण आणि नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणाची मागणी:

महात्मा फुले यांना शिक्षणाच्या माध्यमातून समाजात बदल घडवून आणायचा होता आणि सर्वांमध्ये समानतेची भावना रुजवायची होती. ज्योतिबा फुले यांनीही शिक्षण क्षेत्रात हंटर कमिशनचे समर्थन केले.

हा आयोग 19 ऑक्टोबर 1882 रोजी सर विल्यम हंटर यांच्या अध्यक्षतेखाली सादर करण्यात आला, म्हणून या आयोगाला हंटर कमिशन म्हणतात. हंटर कमिशनला “भारतीय शिक्षण आयोग” असेही म्हटले जाते. या आयोगाच्या माध्यमातून याच दिवशी ज्योतिबा फुले यांनी सर्वांना मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण देण्याची मागणी केली होती.

महात्मा फुले असेही म्हणाले होते की शिक्षक हे मागास जातीतीले असावेत.

या आयोगाच्या माध्यमातून त्यांनी प्राथमिक शिक्षण आणि प्राथमिक शाळेतील शिक्षकांबाबतही आपले मत व्यक्त केले. ते म्हणाले होते की, उच्च शिक्षणापेक्षा प्राथमिक शिक्षण महत्त्वाचे आहे कारण प्राथमिक शिक्षण ही कोणत्याही व्यक्तीची प्राथमिक गरज आहे. ब्रिटिश सरकारला सामान्य जनतेने भरलेल्या कराच्या मदतीने प्राथमिक शिक्षणासाठी कोणतेही साधन उपलब्ध करून दिले नाही, असेही ज्योतिबा फुले म्हणाले होते.

महात्मा फुले यांची इच्छा होती की शिक्षकांची निवड मागास जातीतून व्हावी जेणेकरून त्यांनाही रोजगाराच्या संधी मिळतील आणि प्राथमिक शिक्षकांना इतर शिक्षकांपेक्षा जास्त पगार मिळावा. देशात सुशिक्षितांची संख्या कमी आहे आणि सुशिक्षितांची संख्या वाढला जाईल तो दिवस दूर नाही, असेही ज्योतिबा फुले म्हणाले होते.

महात्मा फुलेंच्या मते प्राथमिक शिक्षणाच्या दोन मूलभूत गरजा होत्या. पहिली गरज, निपुण शिक्षक आणि दुसरी गरज म्हणजे उत्तम अभ्यासक्रम. फुले म्हणाले होते की, प्राथमिक शिक्षणात प्राथमिक शिक्षकाची भूमिका महत्त्वाची असते आणि म्हणूनच त्यासाठी निपुण आणि प्रशिक्षित शिक्षक असणे महत्त्वाचे आहे.