24 ऑक्टोबर हा आंबेडकरवादी आणि बौद्ध धर्माच्या अनुयायांसाठी महत्त्वाचा दिवस मानला जातो. या दिवशी आंबेडकरवादी आणि बौद्ध लोक अशोक विजयादशमी साजरी करतात. अशोक विजयादशमी हा दिवस आहे जेव्हा सम्राट अशोकाने हिंसाचाराचा मार्ग सोडला आणि कलिंग युद्ध जिंकल्यानंतर दहा दिवसांनी बौद्ध धर्माची दीक्षा घेतली. संपूर्ण शहरात हा दिवस मोठ्या उत्साहात साजरा करण्यात आला.
जेव्हा सम्राट अशोकाने बौद्ध धर्म स्वीकारला तेव्हा त्यांनी बौद्ध स्थळांनाही प्रवास करण्यास सुरुवात केली. गौतम बुद्धांचे जीवन जाणून घेण्यासाठी आणि त्यांचे जीवन अर्थपूर्ण करण्यासाठी, सम्राट अशोकाने शिलालेख, हजारो स्तूप आणि धम्म स्तंभ देखील बांधले होते. या धार्मिक बदलामुळे देशातील लोक खूप आनंदी झाले आणि त्यांनी सर्व स्मारके सजवली आणि दीपोत्सवही साजरा केला.
हा उत्सव 10 दिवस चालला आणि दहाव्या दिवशी सम्राट अशोकाने राजघराण्यासोबत बौद्ध धर्म स्वीकारला. बौद्ध धर्म स्वीकारल्यानंतर सम्राट अशोकाने शपथ घेतली होती की आता तो शस्त्रांच्या सहाय्याने नव्हे तर अहिंसा आणि शांततेने लोकांची मने जिंकणार आहे. त्यामुळे संपूर्ण बौद्ध समाज हा दिवस सम्राट अशोक विजया दशमी म्हणून साजरा करतात.
असे म्हणतात की हा सण ब्राह्मणांनी ताब्यात घेतला आणि अशोक विजय दशमी ही विजय दशमी म्हणून साजरी करण्यास सुरुवात केली. विजय दशमीचा हा सण रामाच्या विजयाचा सण मानला जातो, म्हणून लोक हा सण दसरा म्हणूनही साजरा करतात.
दसऱ्याशी संबंधित आणखी एक वस्तुस्थिती अशी आहे की चंद्रगुप्त मौर्यापासून मौर्य साम्राज्याच्या शेवटच्या शासकापर्यंत एकूण 10 राज्यकर्ते होते आणि मौर्य साम्राज्याचा शेवटचा शासक ज्यांचे नाव बृहद्रथ मौर्य होते त्याचा सेनापती पुष्यमित्र शुंगाने खून केला होता. यानंतर पुष्यमित्र शुंगाने “शुंग वंश” स्थापन केला. पुष्यमित्र हे शुंग ब्राह्मण होते.
ज्या दिवशी शुंग घराण्याची स्थापना झाली त्या दिवशी या समाजातील लोकांनी मोठा सण साजरा केला. हा दिवस अशोक विजय दशमीचा दिवस होता परंतु सुंग घराण्यातील लोकांनी अशोक हा शब्द अशोक विजय दशमीमधून काढून विजय दशमी म्हणून स्थापित केला. या उत्सवात मौर्य घराण्यातील 10 राजांचे स्वतंत्र पुतळे बनवण्याऐवजी दहा मुंडके असलेला एक पुतळा बनवून त्यांचे दहन केले.
2500 वर्षांनंतर सम्राट अशोकाचा वारसा पुढे नेत 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी अशोक विजयादशमीच्या दिवशी बाबासाहेब डॉ. भीमराव आंबेडकर यांनी 5 लाख अनुयायांसह बौद्ध धर्माची दीक्षा घेतली. या दिवशी नागपुरातील दीक्षाभूमी येथे बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या अनुयायांना २२ प्रतिज्ञा दिल्या.
-
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी बौद्धांना दिलेल्या २२ प्रतिज्ञा खालीलप्रमाणे आहेत
1. मी ब्रह्मा, विष्णू, महेश यांना देव मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही.
2. मी राम व कृष्ण यांना देव मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही.
3. मी गौरी-गणपती इत्यादी हिंदू धर्मातील कोणत्याही देव-देवतेस मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही.
4. देवाने अवतार घेतले, यावर माझा विश्वास नाही.
5. गौतम बुद्ध हा विष्णूचा अवतार होय, हा खोटा आणि खोडसळ प्रचार होय असे मी मानतो.
6. मी श्राद्धपक्ष करणार नाही; पिंडदान करणार नाही.
7. मी बौद्धधम्माच्या विरुद्ध विसंगत असे कोणतेही आचरण करणार नाही.
8. मी कोणतेही क्रियाकर्म ब्राह्मणाचे हातून करवून घेणार नाही.
9. सर्व मनुष्यमात्र समान आहेत असे मी मानतो.
10. मी समता स्थापन करण्याचा प्रयत्न करीन.
11. मी तथागत बुद्धाने सांगितलेल्या अष्टांग मार्गाचा अवलंब करीन.
12. तथागताने सांगितलेल्या दहा पारमिता मी पाळीन.
13. मी सर्व प्राणिमात्रावर दया करीन, त्यांचे लालन पालन करीन.
14. मी चोरी करणार नाही.
15. मी व्याभिचार करणार नाही.
16. मी खोटे बोलणार नाही.
17. मी दारू पिणार नाही.
18. ज्ञान (प्रज्ञा), शील, करुणा या बौद्धधम्माच्या तीन तत्त्वांची सांगड घालून मी माझे जीवन व्यतीत करीन.
19. माझ्या जुन्या, मनुष्यमात्राच्या उत्कर्षाला हानिकारक असणाऱ्या व मनुष्यमात्राला असमान व नीच मानणाऱ्या हिंदू धर्माचा मी त्याग करतो व बौद्धधम्माचा स्वीकार करतो.
20. तोच सद्धम्म आहे अशी माझी खात्री पटलेली आहे.
21. आज माझा नवा जन्म होत आहे असे मी मानतो.
22. इतःपर मी बुद्धाच्या शिकवणुकीप्रमाणे वागेन अशी प्रतिज्ञा करतो.
*दलित टाइम्स उन करोड़ो लोगो की आवाज़ है जिन्हें हाशिए पर रखा गया है। *
महिला, दलित और आदिवासियों के मुद्दों पर केंद्रित पत्रकारिता करने और मुख्यधारा की मीडिया में इनका प्रतिनिधित्व करने के लिए हमें आर्थिक सहयोग करें।
